Jednym z powszechniej znanych środków mających na celu ograniczanie zdarzeń drogowych ze zwierzętami są znaki ostrzegawcze. W związku z szeregiem zmian, które zachodziły na przestrzeni lat, takimi jak natężenie ruchu drogowego oraz liczebność zwierząt, struktura krajobrazu czy zachowania zwierząt i kierowców, doszło ostatnimi czasy do modyfikacji, zarówno w zakresie stylistyki znaków, jak i przedstawionych na nich gatunków zwierząt. Przeglądu globalnej sytuacji w tym obszarze dokonali naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu pod kierownictwem prof. Piotra Tryjanowskiego, we współpracy ze specjalistami z Uniwersytetu w Cambridge i Czeskiego Uniwersytetu Rolniczego w Pradze.
Pierwsze znaki drogowe pojawiły się wraz z początkiem motoryzacji niezależnie w wielu krajach. W celu uporządkowania całego systemu oznakowania drogowego, aby były one zrozumiałe dla podróżnych z różnych krajów, już w 1931 r. w Genewie została przyjęta Konwencja o ujednoliceniu sygnałów drogowych. W odpowiedzi na dalsze zmiany w oznakowaniu, które zachodziły w latach późniejszych, zaistniała potrzeba ponownego zharmonizowania znaków drogowych czemu posłużyła Konwencja wiedeńska z 1968 r.
Od kosztów materialnych do środowiskowych
Pierwotnie, znaki ostrzegające o możliwym wtargnięciu zwierząt na drogę wprowadzono z uwagi na ograniczenie kosztów wynikających z takich zdarzeń, liczonych jako koszt naprawy pojazdu oraz wartość zwierzęcia, które uległo wypadkowi. Dlatego dawniej znaki przedstawiały wizerunki dużych gatunków zwierząt kopytnych (dzikich lub domowych). Obecnie znaki drogowe ulegają dynamicznym przemianom, w ślad za rosnącym zrozumieniem zmian zachodzących w środowisku, a zwłaszcza spadkowi globalnej bioróżnorodności czy wymiarowi etycznemu. W odpowiedzi pojawiły się znaki z wizerunkami mniejszych zwierząt, nie powodujących szkód podczas kolizji, takich jak np. płazy czy jeże.
Czy potrzebujemy więcej znaków?
Liczba nowych znaków powstających w poszczególnych państwach wciąż rośnie. W tym kontekście istotna będzie odpowiedź na dwa główne pytania: (1) ile różnych wzorów znaków potrzebujemy oraz (2) jaka jest ich skuteczność w praktyce. Niestety na dzień dzisiejszy brak jasnych odpowiedzi w tym zakresie, dlatego niezbędne są dalsze badania. Prawdą jest, że pojawienie się nowego znaku wpływa, przynajmniej początkowo, na zwiększenie uwagi i czujności kierowców. W tym względzie ustawodawstwo poszczególnych krajów jest mniej lub bardziej restrykcyjne. Polska jest tutaj dość konserwatywna. W Czechach natomiast furtka dla kreatywności jest stosunkowo szeroka.
Inteligentne znaki
Kolejnym pilnym zagadnieniem niedalekiej przyszłości będzie interakcja znaków drogowych z w pełni autonomicznymi pojazdami. Różnorodność oznaczeń drogowych na pewno nie ułatwi tego zadania, zwłaszcza biorąc pod uwagę zmienność warunków drogowych i atmosferycznych. Prawdopodobnie skutecznym rozwiązaniem tego problemu będzie bezprzewodowa komunikacja sygnalizacji drogowej z pojazdami.
Opracowanie: Karol Kustusch