Belt and Road Initiative (BRI) lub w tłumaczeniu Jeden pas, jedna droga, to strategia rozwoju przyjęta przez władze Chińskiej Republiki Ludowej dotycząca rozbudowy infrastruktury drogowej, kolejowej oraz morskiej obejmującej ponad 70 krajów na całym świecie. Będąc największym tego typu przedsięwzięciem w historii, potencjalnie niesie za sobą istotne zagrożenie dla bioróżnorodności wielu rejonów świata.
Inicjatywa, powołana do życia w 2013 roku ma polegać na rozbudowie sieci infrastruktury łączącej Chiny, kraje Azji Środkowej, Bliskiego Wschodu, Afryki i Europy. Ukończenie przedsięwzięcia, wartego według różnych szacunków od 4 do 8 bilionów dolarów, planowane jest na 2049 rok, tj. setną rocznicę istnienia Chińskiej Republiki Ludowej.
Każdy projekt realizowany na tak wielką skalę nieuchronnie musi naruszyć tereny cenne przyrodniczo oraz kluczowe obszary bioróżnorodności (ang. key biodiversity areas). Konieczne w tym kontekście będzie zidentyfikowanie zakresu potencjalnych oddziaływań w celu wdrożenia dedykowanych rozwiązań ograniczających i minimalizujących, lub eliminujących negatywne oddziaływania. Wykorzystując materiały kartograficzne o wysokiej rozdzielczości sporządzono analizę przebiegu planowanej infrastruktury względem lokalizacji obszarów cennych przyrodniczo jak również istniejących zakładów górniczych i kopalni.
Analiza wykazała, że wiele zakładów i obiektów kopalnianych skoncentrowanych jest wzdłuż planowanego przebiegu BRI. Może to spowodować ich dalszą rozbudowę oraz powstanie nowych tego typu obiektów wzdłuż planowanych tras. Ponadto około 15% ze zidentyfikowanych w obszarze oddziaływania obszarów bioróżnorodności znajduje się w granicach 1 km od planowanej infrastruktury kolejowej. Ryzyko jest tym większe, że gros cennych przyrodniczo obszarów nie jest objęta żadnymi formami ochrony.
Potencjalne zagrożenie dla największej liczby gatunków stwarzają szlaki BRI wytyczone w obrębie Półwyspu Malajskiego oraz wzdłuż wybrzeża morskiego Wietnamu. Stopień zagrożenia nie jest równomierny dla wszystkich grup taksonomicznych i jest odmienny dla wybranych taksonów w zależności od lokalizacji danego odcinka BRI. Przykładowo, planowana sieć drogowa w Chinach przebiega w pobliżu obszarów o wysokiej różnorodności gatunkowej ptaków i storczyków, podczas gdy niebezpieczeństwo jakie przedsięwzięcie stwarza dla gadów jest największe w Tajlandii i Malezji.
W celu ograniczenia negatywnych skutków jakie niesie dla środowiska realizacja BRI, niezbędne jest wdrożenie rygorystycznych procedur oceny oddziaływania inwestycji na środowisko w poszczególnych krajach objętych tym projektem. Chiny wypracowały odpowiednie procedury i podejście w zakresie ograniczania i łagodzenia oddziaływania na swoim terytorium. W tym przypadku niezbędna będzie jednak ścisła współpraca z przedstawicielami poszczególnych państw oraz środowisk międzynarodowych, zwłaszcza organizacji pozarządowych działających w obszarze ochrony zasobów przyrodniczych.
Opracowanie: Karol Kustusch