Drogi przyczyniają się do fragmentacji krajobrazu i siedlisk przyrodniczych, inicjują proces kolonizacji i zajmowania przez człowieka niedostępnych wcześniej obszarów zaburzając funkcjonowanie ekosystemów. Ostatnie rozległe obszary bezdroży na ziemi obejmują swymi granicami kluczowe ostoje bioróżnorodności i zapewniają szereg usług ekosystemowych o znaczeniu globalnym.
Współpraca międzynarodowego zespółu naukowców z sześciu krajów zaowocowała opracowaniem mapy, która wykazała, że około 80% lądowej powierzchni Ziemi to bezdroża (obszary w odległości powyżej 1 km od drogi). Obszar ten jest jednak podzielony na około 600 000 fragmentów, z których ponad połowa liczy poniżej 1 km2, a jedynie 7% jest większa niż 100 km kwadratowych. Średnia powierzchnia pojedynczego obszaru bezdroży w Europie liczy 48 km2, w Afryce natomiast jest to ponad 500 km2.
Oddziaływanie dróg wykracza daleko poza granice samej infrastruktury drogowej. Wśród bezpośrednich i pośrednich czynników można wymienić np. wylesianie i fragmentację siedlisk, zanieczyszczenia chemiczne, hałas, śmiertelność zwierząt w wyniku kolizji z pojazdami, zakłócenia w przepływie genów populacji zwierząt, rozprzestrzenianie się gatunków inwazyjnych. Drogi ułatwiają dostęp do terenów wcześniej niedostępnych sprzyjając powstawaniu kolejnych dróg inicjując proces antropogenicznych przemian zakłócających funkcjonowanie lokalnych ekosystemów.
Rozmieszczenie dróg w obrębie różnych biomów nie jest jednorodne. Tundra, tereny skaliste oraz „lodowe” niemal zupełnie pozbawione są dróg. Podczas gdy lasy liściaste i mieszane strefy umiarkowanej posiadają najniższy udział bezdroży (41%). Rozległe (powyżej 1000 km2) obszary lasów borealnych Ameryki Północnej i Eurazji to wciąż bezdroża. Duże obszary bezdroży występują w tropikach, z największym takim obszarem w tej strefie znajdującym się w Amazonii.
Mapa zawiera wskazania dotyczące lokalizacji najcenniejszych bezdrożnych obszarów na świecie. Jej autorzy opracowali indeks EVIRA, tj. indeks wartości ekologicznej bezdroży. Wysokie wartości EVIRA osiągają lasy tropikalne i borealne, ale również wiele stosunkowo niedużych obszarowo bezdroży na terenie Europy, kontynentalnych Stanów Zjednoczonych i Kanady. Mimo swej rozległości, pustynne tereny Afryki północnej czy centralnej Azji otrzymały niską ocenę z uwagi na swoją znikomą bioróżnorodność.
Autorzy niniejszej publikacji wskazują na konflikt interesów koncepcji Programu na rzecz zrównoważonego rozwoju wprowadzonego w życie w 2015 roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych, zakładającego wzrost gospodarczy oraz ochronę bioróżnorodności. Niektóre cele bezpośrednio zagrażają nietkniętym jeszcze obszarom bezdrożnym. Autorzy wskazują, że ograniczenie ekspansji dróg w obszary bezdroży mogłoby być najbardziej opłacalnym sposobem na osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju, które odnoszą się do zachowania dziedzictwa przyrodniczego na świecie.
Więcej informacji:
https://www.youtube.com/watch?v=16KPfVs1P8U&t=6s
--
Opracowanie: Karol Kustusch