W ciągu ostatnich 20 lat powstało wiele publikacji naukowych opisujących postępujący proces antropogenicznych zmian krajobrazu. Niewiele jednak publikowano prac omawiających wpływ przekształceń krajobrazu w aspekcie historycznym na występowanie zdarzeń drogowych ze zwierzętami (ZDZ). Poniżej prezentujemy zwięzły zarys wyników badań w zakresie czasowo-przestrzennych zmian struktury krajobrazu pomiędzy rokiem 1950 a 2012 i ich wpływu na występowanie ZDZ na terenie Republiki Czeskiej.
Na użytek analizy przekształceń powstałych w krajobrazie wykorzystano zdjęcia lotnicze z lat 1950 i 2012. Badania objęły 52 obszary z najwyższą liczbą ZDZ na jeden kilometr kwadratowy w Czechach (tzw. czarne punkty). W rezultacie okazało się, że krajobraz w sąsiedztwie „czarnych punktów” charakteryzuje się stosunkowo wysokim stopniem reorganizacji. W niektórych przypadkach przekształcenia objęły 80% badanej powierzchni ze średnią dla 52 obszarów wynoszącą około 53%.
Nie bez znaczenia pozostaje również charakter i kierunek tych zmian, tj. z jednej strony znaczny ubytek łąk i pastwisk, a z drugiej wzrost powierzchni nieużytków, terenów rolnych i zabudowanych oraz infrastruktury drogowej. Dramatycznej zmianie poddany został również układ krajobrazu. Mozaikowa organizacja wielu niewielkich fragmentów (tym samym dostępność licznych korytarzy migracyjnych na ich styku) została przekształcona we wielkie, jednolite płaty.
Dawna, zróżnicowana krajobrazowa mozaika poprzecinana była siecią gruntowych dróg (której towarzyszyły liniowe lub rozproszone elementy zieleni, np. krzewy, drzewka owocowe), pasami terenów trawiastych czy niewielkimi zadrzewieniami. Tego typu krajobrazowa heterogenność zapewniała większy potencjał migracyjny (obecność licznych struktur liniowych), dostępność licznych schronień oraz orientację w terenie. Ograniczenie liczby pomocniczych elementów krajobrazu (potencjału migracyjnego) wraz z ekspansją infrastruktury drogowej i innych przeszkód (tereny zabudowane) koncentruje szlaki migracyjne zwierząt do nielicznych punktów zwiększając ekspozycję zwierzyny na oddziaływanie ruchu drogowego.
Bezpieczeństwo ruchu drogowego jest jednym z głównych przedmiotów zainteresowania opinii publicznej. Niewątpliwie, zrozumienie czynników wpływających na ryzyko występowania zdarzeń drogowych ze zwierzętami przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa na drogach.
Opracowanie: Karol Kustusch