Infrastruktura drogowa może oddziaływać niekorzystnie na żywotność populacji zwierząt poprzez bezpośrednią śmiertelność czyli ograniczanie liczebność osobników, utratę i fragmentację siedlisk lub stwarzając barierę prowadzącą do odosobnienia poszczególnych populacji. Śmiertelność drogowa jest jednym z bardziej znanych i widocznych czynników wpływających na populacje zwierząt. Każdego roku giną na drogach miliony zwierząt należących do różnych grup systematycznych. Rozpoznanie zjawiska wymaga systematycznego gromadzenia danych dotyczących przypadków kolizji drogowych ze zwierzętami. Badania tego typu obarczone są często pewnym błędem wynikającym z niedostatecznej wykrywalności ofiar, co w rezultacie skutkuje zaniżeniem uzyskanych wyników.
Dokładność analiz dotyczących śmiertelności zwierząt na drogach zależy od kilku czynników. Są to: tempo zaniku związane z rozkładem ciała, częstotliwość prowadzonych kontroli, liczba pojazdów, które najechały na ofiarę, widoczność ciała ofiary, zagęszczenie i zróżnicowanie zwierząt padlinożernych, warunki atmosferyczne, metodyka prowadzonego monitoringu. Spośród wszystkich czynników wpływających na dokładność szacunków to krótki czas pozostawania ofiar na drodze odpowiada w największym stopniu za zaniżanie statystyk.
Powszechnym rezultatem badań nad czasem zalegania ofiar w terenie jest stwierdzenie, że zwierzęta o mniejszych rozmiarach ciała znikają szybciej, zwykle w przeciągu pierwszego dnia prowadzonego eksperymentu. Część ofiar jest zjadana przez padlinożerców takich jak ptaki krukowate, koty domowe, borsuki czy lisy, ograniczając w ten sposób wykrywalność ofiar kolizji drogowych.
Niektóre warunki, jak na przykład ruch drogowy o dużym natężeniu, działają ograniczająco na aktywność padlinożerów w rejonie pasa drogowego. Również warunki pogodowe wpływają na zachowanie zwierząt padlinożernych. Ograniczona widoczność (np. mgła) i ulewne deszcze zwiększają czas zalegania ofiar na drogach w związku z mniejszą skutecznością (wykrywalność i aktywność) padlinożerców w tych warunkach.
Mediana (wartość środkowa) czasu zalegania ofiar w pasie drogowym, wykazana podczas badań przeprowadzonych w Portugali, oscylowała pomiędzy jednym (dla siedmiu z 13 grup taksonomicznych) a dziewięcioma dniami (ssaki drapieżne). Dla grup taksonomicznych zalegających najkrócej (ropuchy, salamandry, jaszczurki, węże, niewielkie ptaki, nietoperze i drobne ssaki) prawdopodobieństwo pozostawania na drodze było mniejsze niż 0.50 po 24 godzinach od ich śmierci. Innymi słowy, mniej niż 50% tych zwierząt wciąż pozostawało na drodze po upływie 24 godzin od kolizji z pojazdem. Bardzo krótki czas zalegania w obrębie pasa drogowego (poniżej jednego dnia) charakteryzował jaszczurki i nietoperze, nieco dłuższy czas (1 do 2 dni) odnotowywano dla ropuch, salamander, węży, drobnych ptaków i zajęczaków. Żółwie, duże ptaki, jeże oraz ptaki drapieżne cechował średni czas zalegania (od 3 do 6 dni), a ssaki drapieżne najdłuższy (powyżej 7 dni).
Większość dostępnych opracowań dotyczących tego zagadnienia ukazuje nawet szybsze zanikanie zwierząt z rejonu pasa drogowego. Niemniej wynika to prawdopodobnie z różnic w doborze metodyki badań, takich jak krótszy czas obserwacji, wykorzystywanie do testów zwierząt domowych (zamiast dzikich zwierząt rzeczywistych ofiar kolizji) oraz niewielka próba danych.
Źródło: Santos, S. M., Carvalho, F., & Mira, A. (2011). How long do the dead survive on the road? Carcass persistence probability and implications for road-kill monitoring surveys. PLoS One, 6(9), e25383.
Opracowanie: Karol Kustusch