Korytarze drogowe mogą dostarczać dodatkowych siedlisk dla niektórych dzikich zwierząt. Tworzenie nowych mikrosiedlisk wzdłuż dróg sprzyja występowaniu niektórych gatunków, na przykład płazom zasiedlającym rowy, roślinom rosnącym na betonowym gruzie i nietoperzom występującym pod mostami.
W jednym z badań stwierdzono, że na 211 konstrukcjach autostradowych w 25 stanach amerykańskich (stanowiących 1% kontrolowanych konstrukcji) występowało 4 250 000 nietoperzy, należących do 24 gatunków. Większość z nich żyła w szczelinach betonu, zasklepionych u góry, o głębokości co najmniej 15-30 cm, szerokości 1,3 – 3,2 cm, usytuowanych przynajmniej 3 metry nad ziemią, na drogach nie będących ruchliwymi autostradami.
Zwierzęta mogą być przyciągane do korytarzy transportowych lub samych dróg z wielu powodów, z których większość związana jest z siedliskami (gniazdowanie, przestrzeń życiowa), łatwością poruszania się i zasobami pokarmowymi. Korzyści płynące z obecności dróg mogą mieć postać dodatkowych czatowni dla ptaków żerujących w korytarzu drogowym. W jednym z badań liczniejsze występowanie ptaków drapieżnych na poboczach drogi niż w sąsiadujących siedliskach było objaśniane nie przez większą obfitość ofiar, ale przez większą dostępność miejsc czatowania w połączeniu z szerokimi poboczami.
Obecność drogi połączona z jej grodzeniem może tworzyć wysokiej jakości siedlisko lub znacząco poprawić jakość istniejącego siedliska dla niektórych gatunków. Dzieje się tak przede wszystkim, kiedy pasy pobocza i pas środkowy pozostają niekoszone, pozwalając na naturalne zarastanie. Ogrodzenia ochronne, zaprojektowane jako zabezpieczenie przed wtargnięciem jeleni na drogę, mogą stwarzać doskonałe miejsca żerowania i schronienia dla małych ssaków po tej stronie płotu, która jest położona bliżej autostrady. Takie pozornie małe zmiany w korytarzu drogowym mogą mieć pozytywny wpływ na strukturę i zagęszczenie zgrupowania małych ssaków. Szeroko zakrojone badania przeprowadzone na międzystanowych autostradach w Stanach Zjednoczonych wykazały więcej gatunków małych ssaków i ich większe zagęszczenia w siedliskach na pasach pobocza niż w siedliskach sąsiadujących. Badania te wykazały również, że siedlisko utworzone na poboczu oraz sąsiadujące siedlisko brzegowe były atrakcyjne nie tylko dla gatunków żyjących na terenach trawiastych, ale także dla gatunków o mniej specyficznych wymogach siedliskowych. Zagęszczenie świszczy Marmota monax na hektar w obrębie sześciu węzłów autostrady nr 417 w Ottawie było wyższe niż jakiekolwiek odnotowane wcześniej zagęszczenie tego gatunku w jakimkolwiek siedlisku.
Drogi o dużym natężeniu ruchu charakteryzują się również wyższym niż normalne poziomem azotu w otaczających siedliskach. Wysoka zawartość azotu w przydrożnej roślinności wzdłuż ruchliwej drogi w Wielkiej Brytanii była przypuszczalnie powodem szybkiego tempa wzrostu lokalnych populacji owadów połączonego z ich masowymi pojawami. Stwierdzono również, że zagęszczenia populacji konika polnego Chorthippus brunneus są wyższe przy autostradach niż na obszarach położonych z dala od nich.
Drogi i ich budowa mogą prowadzić do powstania wysokiej jakości siedlisk, w których zasoby pokarmowe są obfitsze niż na pobliskich terenach. Bujnie porośnięte pasy rozdzielające autostrady oraz ich pobocza, stworzone przez ogrodzenia, zabezpieczające, są atrakcją dla roślinożerców, od jeleni po norniki. Liczne tam populacje małych ssaków stają się celem dla drapieżników, takich jak myszołowy czy kojoty Canis latrans, szukających łatwo dostępnych ofiar. Na terenach intensywnie zalesionych, pobocze drogi może być jedynym z niewielu istniejących siedlisk otwartych, oraz pierwszym miejscem, które zazielenia się po zimie, przyciągając jelenie i pokrewne gatunki.
Jakkolwiek pobocza dróg dostarczają niektórym gatunkom pewnych korzyści, to te zyski muszą być rozpatrywane w kontekście równoczesnych negatywnych skutków ekologicznych. Większa atrakcyjność położonego wzdłuż drogi siedliska może być czynnikiem zwiększającym ryzyko śmiertelności niektórych gatunków w wyniku kolizji z pojazdami. Dlatego jednym z działań minimalizujących skalę śmiertelności zwierząt na drogach powinno być ograniczanie rozwoju roślinności na poboczach i pasach środkowych.
Źródło: Forman et al. 2003. Road Ecology: Science and Solutions. Inland Press. (Polski przekład: Ekologia dróg. Związek Stowarzyszeń "Polska Zielona Sieć" 2009).
Fot.: www.autostrada-a4.pl